Tuesday, 5 November 2024, 4:02 PM
Ιστότοπος: Ηλεκτρονικά Μαθήματα Βιομηχανικής Πληροφορικής
Μάθημα: Εκπαίδευση από Απόσταση και Συστήματα Τηλεκπαίδευσης (e-learning)
Γλωσσάριο: Γλωσσάρι
Α

Ανεξάρτητες Σπουδές

Η ορολογία αυτή προήλθε από τον Charles Wedemeyer, ο οποίος αναφέρει ότι:

“Οι ανεξάρτητες σπουδές στις Η.Π.Α. αποτελούν έννοια γένους για μια σειρά διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων, για τις οποίες συχνά χρησιμοποιούμε διαφορετικούς όρους (π.χ. σπουδές δι’ αλληλογραφίας)”.

Ο όρος αυτός δηλώνει την ανεξαρτητοποίηση των σπουδών από το εκπαιδευτικό ίδρυμα που τις παρέχει, κάτι που δεν ισχύει όμως στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και γι’ αυτό θεωρείται και μειονέκτημα του όρου αυτού.

Στις Η.Π.Α. χρησιμοποιούσαν τον όρο αυτό και το ’95 για να δηλώσουν προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Ε

Εκπαίδευση /Σπουδές δι’ αλληλογραφίας

Είναι ένας όρος που έχει ως βάση το έντυπο υλικό, το οποίο αποστέλλεται μέσω ταχυδρομείου. Δηλαδή, δεν υπάρχει προσωπική επαφή μεταξύ εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτικού και δεν υπάρχει και οπτικοακουστικό υλικό.

Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από την Ένωση των Ευρωπαϊκών Σχολείων δι’ Αλληλογραφίας (Association of European Correspondance Schools, AECS) η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξ αποστάσεως κατάρτιση.

Το σημαντικό του μειονέκτημα και ο λόγος που δεν επικράτησε σαν ορολογία ήταν ότι δεν μπορούσε να καλύψει τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται από το ’90 και έπειτα, για το εκπαιδευτικό υλικό. Τέτοιες τεχνολογίες είναι η χρήση Η/Υ και το οπτικοακουστικό υλικό.

Εκπαιδευτικά Συστήματα Ιστού

Τα Εκπαιδευτικά Συστήματα Περιβάλλοντος Ιστού (ΕΣΙ), παρότι αποτελούν ένα σχετικά νέο ερευνητικό τομέα, έχουν ωστόσο τις βάσεις τους στα ΕΔΣ και τα ΠΥΣ από τα οποία κληρονόμησαν αρκετά χαρακτηριστικά. Κατά συνέπεια τα ΕΣΙ εμφανίζεται να προέκυψαν από το συνδυασμό των προαναφερθέντων συστημάτων. Ακολουθεί μια κατάταξη των διαφόρων ειδών ΕΣΙ, ανάλογα με το σύστημα προέλευσης (ΕΔΣ ή ΠΥΣ).

Εκπαιδευτικό υλικό

Το υλικό για εξ'αποστάσεως εκπαίδευση αποκαλείται “εκπαιδευτικό πακέτο” και μπορεί να αποτελείται για παράδειγμα, είτε από ένα βιβλίο, είτε από ένα CD - Rom ή DVD με οδηγό σπουδών, είτε μία βιντεοκασέτα είτε συνδυασμό των ανωτέρω ή οποιουδήποτε μέσου αποθήκευσης πληροφοριών. Το χαρακτηριστικό του υλικού αυτού πρέπει να είναι ότι ο εκπαιδευόμενος, κάνοντας χρήση ενός ή συνδυασμού των ανωτέρω μέσων να είναι σε θέση να μάθει, απαιτώντας λιγότερη βοήθεια από αυτή που θα ζητούσε από κάποιο δάσκαλο σε μία παραδοσιακή εκπαιδευτική διαδικασία.

Μερικοί τύποι έντυπου υλικού που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως υλικό μάθησης είναι ήδη υπάρχοντα βιβλία ή σημειώσεις, εξειδικευμένες σημειώσεις για αυτοκαθοδηγούμενη διδασκαλία-μάθηση, μελέτες περιπτώσεων ( case studies ), έντυπα εφημερίδων και περιοδικών, ανακεφαλαιωτικές σημειώσεις, περιλήψεις, βιβλιογραφικές λίστες, τεστ αυτοαξιολόγησης κλπ.

Αναλόγως τύποι ψηφιακού υλικού που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είναι:

Κασέτες ήχου ή βίντεο, CD ή DVD , slides , φίλμ, αλληλεπιδραστικό βίντεο, πολυμεσικό υλικό κλπ.

Η χρήση όμως οποιουδήποτε υπάρχοντος υλικού δεν είναι κατάλληλη πάντα για την εκπαίδευση από απόσταση. Το “πακέτο” που θα δημιουργηθεί θα πρέπει να φέρει απαραιτήτως ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό. Τον εξειδικευμένο σκοπό δημιουργίας του, δηλαδή θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις συγκεκριμένων μαθητικών μοντέλων και προφίλ εκπαιδευομένων, να έχει εξειδικευμένους στόχους και να αποσκοπεί στην ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων. Εάν αποτελείται από περισσότερα από ένα υλικά, για παράδειγμα συνδυασμό βιβλίου και CD , το κάθε υλικό θα πρέπει να εξυπηρετεί κάποιο συγκεκριμένο ρόλο.

Εξ αποστάσεως Διδασκαλία

Είναι ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε αρκετά και για μεγάλο χρονικό διάστημα για αυτή τη μορφή εκπαίδευσης και περιγράφηκε από τον Moore:

“Πρόκειται για όλες εκείνες τις διδακτικές μεθόδους σύμφωνα με τις οποίες, οι ενέργειες της αλληλεπίδρασης (προσομοίωση, εξήγηση, υποβολή ερωτημάτων, καθοδήγηση) καθώς και οι ενέργειες της προετοιμασίας της διδασκαλίας (επιλογή αντικειμένων, σχεδιασμός υλικού και διδακτικές στρατηγικές ) - εξαιτίας ακριβώς της απόστασης που χωρίζει το διδάσκοντα και το διδασκόμενο – διεκπεραιώνονται μέσω εντύπου υλικού, μηχανικού ή ηλεκτρονικού μέσου”.

Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από το ανοιχτό πανεπιστήμιο της Βρετανίας για τις σπουδές που παρείχε, ωστόσο όμως, δεν ήταν κατάλληλος για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ο όρος αυτός τονίζει με υπερβολή τον ρόλο του διδάσκοντος, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο του ιδρύματος.

Εξ αποστάσεως μάθηση

Από τη δεκαετία του ’90, ήταν ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε πολύ. Στις Η.Π.Α., κατέληξε να δηλώνει τη χρήση Η/Υ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Από τους Portway και Lane χρησιμοποιήθηκε (1994) για να δηλώσει την τηλεδιάσκεψη με εικόνα και ήχο μέσω του Η/Υ, στα γραφικά ήχου, στη μονόδρομη μετάδοση κινούμενης εικόνας μέσω δορυφόρου, κ.α.

Εξ' Αποστάσεως Εκπαίδευση

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ένας όρος, ο οποίος καλύπτει ένα σύνολο διαφόρων μορφών διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται από σχολεία, πανεπιστήμια, κολέγια, ιδιωτικά και συμβατά τμήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Με τον όρο αυτό καλύπτεται το σύνολο των ατόμων που επιλέγουν ένα είδος εκπαίδευσης διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα (παρακολούθηση μαθημάτων σε αίθουσες ιδρυμάτων), δηλαδή, άτομα που επιλέγουν να κάνουν μαθήματα από το σπίτι ή από το χώρο εργασίας τους.

Εξωτερικές σπουδές

Η ορολογία αυτή χρησιμοποιήθηκε από τα πανεπιστήμια και τα ιδρύματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης της Αυστραλίας.

Ο όρος “εξωτερικές” αναφέρεται στα ιδρύματα και όχι στην στρατηγική εκπαίδευσης που ακολουθούσαν. Τόσο οι μαθητές που φοιτούσαν στο χώρο των ιδρυμάτων, όσο και οι εκπαιδευόμενοι που φοιτούσαν έξω από αυτόν, αξιολογούνταν από τους ίδιους καθηγητές που τους προετοίμαζαν για τις ίδιες εξετάσεις.

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, τα τμήματα εξωτερικών σπουδών στη χώρα ονομάστηκαν “Κέντρα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης” και η αντίστοιχη ένωση ονομάστηκε “Ένωση Ανοικτής και εξ αποστάσεως Μάθησης της Αυστραλίας” (Open and Distance Learning Association of Australia).

Εποικοδομητισμός

Ως φιλοσοφία μάθησης ο εποικοδομητισμός ανιχνεύεται καταρχήν στη λεγόμενη και Σωκρατική (Μαιευτική) μέθοδο διδασκαλίας και στη συνέχεια στο δέκατο όγδοο αιώνα, όταν ο φιλόσοφος Giambattista Vico ο οποίος πίστευε ότι τα ανθρώπινα όντα μπορούν να αντιληφθούν σαφώς μόνο ότι αυτά τα ίδια έχουν οικοδομήσει. Πολλοί άλλοι δούλεψαν με αυτές τις ιδέες, αλλά οι πρώτοι μεγάλοι σύγχρονοι που ανέπτυξαν μια σαφή ιδέα του εποικοδομητισμού όπως αυτός εφαρμόζεται στην τάξη και στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών, ήταν ο Jean Piaget , o John Dewey και ο Lev . S . Vygotsky .

Ο εποικοδομητισμός ισχυρίζεται ότι όλα τα ερεθίσματα ερμηνεύονται με βάση τις προηγούμενες γνώσεις και ιδέες μας. Η μάθηση είναι μια εσωτερική διαδικασία που επηρεάζει συνολικά την προσωπικότητα του ανθρώπου. Η μάθηση δεν καταλήγει απαραίτητα σε εξωστρεφείς αντιδράσεις και ως τέτοια, δεν μπορεί κανείς να παρατηρήσει εάν έχει συμβεί σε κάποιο άνθρωπο. Η μάθηση είναι επίσης μια ενεργή, εποικοδομητική διαδικασία, όπου ο μαθητευόμενος παίζει ζωτικό ρόλο. Τα ανθρώπινα όντα δε μαθαίνουν ως παθητικά αντικείμενα τα οποία εκτίθενται σε μια εξωτερική πηγή ερεθισμάτων, αλλά αντί αυτού, ενεργά κάνουν τις δικές τους επιλογές, δίνουν τις δικές τους ερμηνείες και προσαρμόζουν τα ερεθίσματα στο δικό τους σύστημα.

Ο εποικοδομητισμός επικεντρώνεται στις διανοητικές διεργασίες, αλλά προχωράει περισσότερο από το να πει ότι αυτές είναι ερμηνευτικές και οργανωτικές. Οι εποικοδομητιστές πιστεύουν ότι, όταν μαθαίνουμε, δομούμε τη δική μας υποκειμενική γνώση. Αυτό συμβαίνει σε αλληλεπίδραση μεταξύ των επιρροών που κανείς δέχεται και του τι κάνει αυτές τις επιρροές.

Ευφυή Διδακτικά Συστήματα

Ως ΕΔΣ ορίζονται τα συστήματα λογισμικού που περιέχουν μοντέλα εκπαιδευτικού περιεχομένου, τα οποία καθορίζουν το τι θα διδαχθεί, καθώς επίσης και διδακτικές στρατηγικές, οι οποίες καθορίζουν τον τρόπο διδασκαλίας (Wenger, 1987; Ohlsson 1987).

Ευφυή Διδακτικά Συστήματα (ΕΔΣ)

Ως ΕΔΣ ορίζονται τα συστήματα λογισμικού που περιέχουν μοντέλα εκπαιδευτικού περιεχομένου, τα οποία καθορίζουν το τι θα διδαχθεί, καθώς επίσης και διδακτικές στρατηγικές οι οποίες καθορίζουν τον τρόπο διδασκαλίας (Wenger,1987;Ohlsson 1987).

Κ

Κείμενη μάθηση

Η κείμενη μάθηση υπογραμμίζει το γεγονός ότι η μάθηση συμβαίνει συσχετιζόμενη με μια δραστηριότητα, ένα πλαίσιο έναν κάποιο πολιτισμό. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η τοποθέτηση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την έννοια της παρεχόμενης μάθησης στα πλαίσια μιας τάξης ( classroom learning ), που συνήθως παρουσιάζεται σε αφηρημένη μορφή, έξω από κάθε συναφή με το αντικείμενο της μάθησης συσχετισμό που μπορεί να δημιουργηθεί σε ένα ορισμένο πλαίσιο. Η κοινωνική αλληλεπίδραση και το περιβάλλον είναι αποφασιστικό κομμάτι στη μάθηση της κάθε περίπτωσης.

Μ

Μαθητικά Μοντέλα

Στη βιβλιογραφία αναφέρονται διάφοροι ορισμοί του όρου Μαθητικό Μοντέλο (Student Model) μερικοί από τους οποίους είναι:

Tο Μαθητικό Μοντέλο εκπροσωπεί την κατανόηση του μαθητή στο αντικείμενο που διδάσκεται, με σκοπό να κάνει υποθέσεις για τυχόν απορίες του μαθητή και προτιμητέες στρατηγικές εκμάθησης (Barr et al 1982).

Εϊναι η ποιοτική απεικόνιση που εξηγεί τη μαθητική συμπεριφορά σε σχέση με τη διαθέσιμη γνώση σε έναν τομέα και τη διαδικασία εκμάθησης αυτού του τομέα (McCalla 1992α).

Ο Greer κάνει μια περίληψη των διαφόρων ερμηνειών που μπορεί να έχει ένα Μαθητικό Μοντέλο.

Μια αφηρημένη απεικόνιση του μαθητευόμενου.

Η αντίληψη του δασκάλου για το μαθητή.

Η γνώμη του (διδακτικού) συστήματος για το μαθητευόμενο.

Η γνώμη του συστήματος για τη γνώμη του μαθητή και τις ειδικεύσεις του.

Μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία της δράσης του μαθητή (ακατέργαστα στοιχεία).

Ερμηνεία των ακατέργαστων στοιχείων.

Εξηγήσεις της συμπεριφοράς (Greer 1996).

Ο

Ομάδα

είναι μια συλλογή ατόμων,

· που έχουν αλληλοεξαρτώμενες σχέσεις σε σημαντικό βαθμό,

· που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως ομάδα, διακρίνοντας αξιόπιστα τα μέλη από τα μη μέλη,

· που η ταυτότητα της ομάδας αναγνωρίζεται από τα μη μέλη,

· τα οποία, ως μέλη της ομάδας, ενεργούν ατομικά ή σε σύμπνοια, έχουν αλληλοεξαρτώμενες σχέσεις σε σημαντικό βαθμό με άλλες ομάδες, και

· των οποίων οι ρόλοι στην ομάδα είναι άρα συνάρτηση των προσδοκιών από τους εαυτούς τους, από τα άλλα μέλη της ομάδας και από μη μέλη της ομάδας ( Alderfer , 1984, όπως αναφέρεται στην εργασία [40]).

Π

Προσαρμόσιμα Υπερμεσικά Συστήματα

Τα Προσαρμόσιμα Υπερμεσικά Συστήματα (ΠΥΣ) αποτελούν μία σχετικά νέα ερευνητική κατεύθυνση στην περιοχή των Υπερμέσων και της Μοντελοποίησης, γνωρίζοντας ιδιαίτερη ανάπτυξη μετά το 1996 όπου παρουσιάστηκαν αρκετές ερευνητικές εργασίες (Brusilovsky and De Bra,1998, 1999; Brusilovsky et al., 1997a; Milosavljevic et al., 1997).

Ένα από τα βασικά μειονεκτήματα των παραδοσιακών Υπερμέσων αποτελεί η στατικότητα της παρουσίασης του περιεχομένου τους καθώς οι ίδιες σελίδες εμφανίζονται με τον ίδιο τρόπο σε κάθε χρήστη τους. Κατά συνέπεια παρέχεται ακριβώς η ίδια επεξήγηση και η ίδια παραίνεση, σε ένα μεγάλο αριθμό ατόμων τα οποία δύναται να έχουν διαφορετικά εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά.

Αντίθετα, τα Προσαρμόσιμα Υπερμεσικά Συστήματα δημιουργούν ένα μοντέλο από στόχους, εκπαιδευτικές προτιμήσεις και το επίπεδο γνώσης για κάθε χρήστη ξεχωριστά. Το μοντέλο αυτό χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια των αλληλεπιδράσεων του συστήματος με το χρήστη με σκοπό την προσαρμογή του συστήματος στις εξατομικευμένες ανάγκες του χρήστη (Brusilovsky, 2001). Έτσι για κάθε μαθητή σε ένα ΠΥΣ, το εκπαιδευτικό περιεχόμενο παρουσιάζεται προσαρμοσμένο στις ατομικές μαθησιακές ανάγκες του μαθητή ανάλογα και με τις γνώσεις που ο μαθητής ήδη κατέχει για το συγκεκριμένο θεματικό αντικείμενο (De Bra and Calvi, 1998). Παράλληλα το σύστημα μπορεί να προτείνει και ένα σύνολο σχετικών υπερσυνδέσμων ώστε να βοηθηθεί ο μαθητής να προχωρήσει στην ύλη (Brusilovsky et al. 1998a).

Σ

Σπουδές κατ’ οίκον

Ο όρος αυτός διμιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε στις Η.Π.Α. από τους διευθυντές σχολείων εκπαίδευσης δι’ αλληλογραφίας το 1926, οι οποίοι δημιούργησαν το Εθνικό Συμβούλιο κατ’ Οίκον Σπουδών. Χρησιμοποιήθηκε για τη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και όχι για την τριτοβάθμια.

Το 1994, το συμβούλιο μετονομάστηκε σε Συμβούλιο για την εξ αποστάσεως Εκπαίδευση και Κατάρτιση, γιατί θεωρήθηκε πως ο όρος αυτός αντιμετώπιζε ένα πρόβλημα, μιας και οι περισσότεροι εκπαιδευόμενοι μελετούσαν περισσότερο σε κέντρα σπουδών και πολύ λιγότερο στο σπίτι τους.

Συμπεριφορισμός

Ο Συμπεριφορισμός έχει τις ρίζες του σε εμπειρικά ιδεώδη, ότι δηλαδή μόνο αυτά που μπορούν να επιβεβαιωθούν με μετρήσεις είναι πραγματική επιστήμη.

Σύμφωνα με το συμπεριφορισμό, όταν ένα άτομο εκτεθεί σε κάποιου είδους επιρροή, αυτό που είναι δυνατό να παρατηρηθεί και να μετρηθεί είναι η συμπεριφορά που αυτή η επιρροή προκαλεί. Για παράδειγμα η σχέση μεταξύ ερεθίσματος και αντίδρασης ( Stimuli and Response ). Δεν είναι δυνατό να παρατηρηθούν ή να μετρηθούν οι διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στο μυαλό ενός ατόμου μεταξύ του ερεθίσματος και της αντίδρασης, άρα η σκέψη είναι μια επιστημονικώς προβληματική περιοχή σύμφωνα με τους συμπεριφοριστές. Σύμφωνα με τις απόψεις των συμπεριφοριστών, το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς μαθαίνεται διαμέσου ερεθίσματος-αντίδρασης.

Συνεργασία

Το να ενεργούν από κοινού , συντονισμένα και συντεταγμένα στη δουλειά, σε κοινωνικές σχέσεις, στην επιδίωξη κοινών στόχων, στην τέρψη που προέρχεται από την ανάπτυξη ομαδικής δραστηριότητας ή απλά στην προαγωγή μιας σχέσης» (Argyle, 1991, σελ. 15).

Συνεργατική Μάθηση

Η συνεργατική μάθηση περιλαμβάνει την από κοινού εργασία σε κάποιο έργο ή θέμα με ένα τρόπο που προάγει την εξατομικευμένη μάθηση διαμέσου διεργασιών συνεργασίας σε ομάδες. Είναι «η ευκαιρία μάθησης διαμέσου της έκφρασης και εξερεύνησης διαφόρων ιδεών και εμπειριών σε μια συνεργατική συντροφιά… δεν έχει να κάνει με τον ανταγωνισμό μεταξύ συναδέλφων που ανήκουν στην ίδια ομάδα και τη συνεπακόλουθη υπερίσχυση, αλλά με τη χρήση διάφορων πόρων διαθέσιμων στα πλαίσια της ομάδας, να βαθύνει την κατανόηση, να οξύνει την κρίση και να επεκτείνει τη γνώση.» ( Cowie and Rudduck , 1988, pg 13).

Τ

Τηλεδιάσκεψη

Είναι η μετάδοση σε πραγματικό χρόνο ήχου, εικόνας και άλλων ειδών πληροφοριών σε όλα τα συνδεόμενα μέρη.

Φ

Φαινομενολογία

Η φαινομενολογία βασίζει τις παρατηρήσεις της στο πως ο μαθητής αντιλαμβάνεται αυτά που τον περιβάλλουν. Το ίδιο φαινόμενο, το ίδιο πρόβλημα, το ίδιο γεγονός μπορεί να γίνει αντιληπτό με διαφορετικό τρόπο από διαφορετικούς ανθρώπους. Ο λογισμός του καθενός αποφασίζει τι είναι αυτό που βλέπει. Δύο άνθρωποι σε μια παραλία κοιτάζοντας προς τον ανοικτό ορίζοντα, θα δουν διαφορετικά πράγματα αν κάποιος από τους δύο πιστεύει ότι η γη είναι επίπεδη και όχι στρογγυλή. Και οι δύο διαμέσου των παρατηρήσεών τους θα βρουν επιβεβαίωση των όσων πιστεύουν.