Εκπαίδευση από Απόσταση και Συστήματα Τηλεκπαίδευσης

Η ορολογία αυτή προήλθε από τον Charles Wedemeyer, ο οποίος αναφέρει ότι:

“Οι ανεξάρτητες σπουδές στις Η.Π.Α. αποτελούν έννοια γένους για μια σειρά διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων, για τις οποίες συχνά χρησιμοποιούμε διαφορετικούς όρους (π.χ. σπουδές δι’ αλληλογραφίας)”.

Ο όρος αυτός δηλώνει την ανεξαρτητοποίηση των σπουδών από το εκπαιδευτικό ίδρυμα που τις παρέχει, κάτι που δεν ισχύει όμως στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και γι’ αυτό θεωρείται και μειονέκτημα του όρου αυτού.

Στις Η.Π.Α. χρησιμοποιούσαν τον όρο αυτό και το ’95 για να δηλώσουν προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Είναι ένας όρος που έχει ως βάση το έντυπο υλικό, το οποίο αποστέλλεται μέσω ταχυδρομείου. Δηλαδή, δεν υπάρχει προσωπική επαφή μεταξύ εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτικού και δεν υπάρχει και οπτικοακουστικό υλικό.

Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από την Ένωση των Ευρωπαϊκών Σχολείων δι’ Αλληλογραφίας (Association of European Correspondance Schools, AECS) η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξ αποστάσεως κατάρτιση.

Το σημαντικό του μειονέκτημα και ο λόγος που δεν επικράτησε σαν ορολογία ήταν ότι δεν μπορούσε να καλύψει τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται από το ’90 και έπειτα, για το εκπαιδευτικό υλικό. Τέτοιες τεχνολογίες είναι η χρήση Η/Υ και το οπτικοακουστικό υλικό.

Τα Εκπαιδευτικά Συστήματα Περιβάλλοντος Ιστού (ΕΣΙ), παρότι αποτελούν ένα σχετικά νέο ερευνητικό τομέα, έχουν ωστόσο τις βάσεις τους στα ΕΔΣ και τα ΠΥΣ από τα οποία κληρονόμησαν αρκετά χαρακτηριστικά. Κατά συνέπεια τα ΕΣΙ εμφανίζεται να προέκυψαν από το συνδυασμό των προαναφερθέντων συστημάτων. Ακολουθεί μια κατάταξη των διαφόρων ειδών ΕΣΙ, ανάλογα με το σύστημα προέλευσης (ΕΔΣ ή ΠΥΣ).

Το υλικό για εξ'αποστάσεως εκπαίδευση αποκαλείται “εκπαιδευτικό πακέτο” και μπορεί να αποτελείται για παράδειγμα, είτε από ένα βιβλίο, είτε από ένα CD - Rom ή DVD με οδηγό σπουδών, είτε μία βιντεοκασέτα είτε συνδυασμό των ανωτέρω ή οποιουδήποτε μέσου αποθήκευσης πληροφοριών. Το χαρακτηριστικό του υλικού αυτού πρέπει να είναι ότι ο εκπαιδευόμενος, κάνοντας χρήση ενός ή συνδυασμού των ανωτέρω μέσων να είναι σε θέση να μάθει, απαιτώντας λιγότερη βοήθεια από αυτή που θα ζητούσε από κάποιο δάσκαλο σε μία παραδοσιακή εκπαιδευτική διαδικασία.

Μερικοί τύποι έντυπου υλικού που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως υλικό μάθησης είναι ήδη υπάρχοντα βιβλία ή σημειώσεις, εξειδικευμένες σημειώσεις για αυτοκαθοδηγούμενη διδασκαλία-μάθηση, μελέτες περιπτώσεων ( case studies ), έντυπα εφημερίδων και περιοδικών, ανακεφαλαιωτικές σημειώσεις, περιλήψεις, βιβλιογραφικές λίστες, τεστ αυτοαξιολόγησης κλπ.

Αναλόγως τύποι ψηφιακού υλικού που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είναι:

Κασέτες ήχου ή βίντεο, CD ή DVD , slides , φίλμ, αλληλεπιδραστικό βίντεο, πολυμεσικό υλικό κλπ.

Η χρήση όμως οποιουδήποτε υπάρχοντος υλικού δεν είναι κατάλληλη πάντα για την εκπαίδευση από απόσταση. Το “πακέτο” που θα δημιουργηθεί θα πρέπει να φέρει απαραιτήτως ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό. Τον εξειδικευμένο σκοπό δημιουργίας του, δηλαδή θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις συγκεκριμένων μαθητικών μοντέλων και προφίλ εκπαιδευομένων, να έχει εξειδικευμένους στόχους και να αποσκοπεί στην ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων. Εάν αποτελείται από περισσότερα από ένα υλικά, για παράδειγμα συνδυασμό βιβλίου και CD , το κάθε υλικό θα πρέπει να εξυπηρετεί κάποιο συγκεκριμένο ρόλο.

Είναι ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε αρκετά και για μεγάλο χρονικό διάστημα για αυτή τη μορφή εκπαίδευσης και περιγράφηκε από τον Moore:

“Πρόκειται για όλες εκείνες τις διδακτικές μεθόδους σύμφωνα με τις οποίες, οι ενέργειες της αλληλεπίδρασης (προσομοίωση, εξήγηση, υποβολή ερωτημάτων, καθοδήγηση) καθώς και οι ενέργειες της προετοιμασίας της διδασκαλίας (επιλογή αντικειμένων, σχεδιασμός υλικού και διδακτικές στρατηγικές ) - εξαιτίας ακριβώς της απόστασης που χωρίζει το διδάσκοντα και το διδασκόμενο – διεκπεραιώνονται μέσω εντύπου υλικού, μηχανικού ή ηλεκτρονικού μέσου”.

Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από το ανοιχτό πανεπιστήμιο της Βρετανίας για τις σπουδές που παρείχε, ωστόσο όμως, δεν ήταν κατάλληλος για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ο όρος αυτός τονίζει με υπερβολή τον ρόλο του διδάσκοντος, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο του ιδρύματος.

Από τη δεκαετία του ’90, ήταν ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε πολύ. Στις Η.Π.Α., κατέληξε να δηλώνει τη χρήση Η/Υ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Από τους Portway και Lane χρησιμοποιήθηκε (1994) για να δηλώσει την τηλεδιάσκεψη με εικόνα και ήχο μέσω του Η/Υ, στα γραφικά ήχου, στη μονόδρομη μετάδοση κινούμενης εικόνας μέσω δορυφόρου, κ.α.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ένας όρος, ο οποίος καλύπτει ένα σύνολο διαφόρων μορφών διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται από σχολεία, πανεπιστήμια, κολέγια, ιδιωτικά και συμβατά τμήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Με τον όρο αυτό καλύπτεται το σύνολο των ατόμων που επιλέγουν ένα είδος εκπαίδευσης διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα (παρακολούθηση μαθημάτων σε αίθουσες ιδρυμάτων), δηλαδή, άτομα που επιλέγουν να κάνουν μαθήματα από το σπίτι ή από το χώρο εργασίας τους.

Η ορολογία αυτή χρησιμοποιήθηκε από τα πανεπιστήμια και τα ιδρύματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης της Αυστραλίας.

Ο όρος “εξωτερικές” αναφέρεται στα ιδρύματα και όχι στην στρατηγική εκπαίδευσης που ακολουθούσαν. Τόσο οι μαθητές που φοιτούσαν στο χώρο των ιδρυμάτων, όσο και οι εκπαιδευόμενοι που φοιτούσαν έξω από αυτόν, αξιολογούνταν από τους ίδιους καθηγητές που τους προετοίμαζαν για τις ίδιες εξετάσεις.

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, τα τμήματα εξωτερικών σπουδών στη χώρα ονομάστηκαν “Κέντρα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης” και η αντίστοιχη ένωση ονομάστηκε “Ένωση Ανοικτής και εξ αποστάσεως Μάθησης της Αυστραλίας” (Open and Distance Learning Association of Australia).

Ως φιλοσοφία μάθησης ο εποικοδομητισμός ανιχνεύεται καταρχήν στη λεγόμενη και Σωκρατική (Μαιευτική) μέθοδο διδασκαλίας και στη συνέχεια στο δέκατο όγδοο αιώνα, όταν ο φιλόσοφος Giambattista Vico ο οποίος πίστευε ότι τα ανθρώπινα όντα μπορούν να αντιληφθούν σαφώς μόνο ότι αυτά τα ίδια έχουν οικοδομήσει. Πολλοί άλλοι δούλεψαν με αυτές τις ιδέες, αλλά οι πρώτοι μεγάλοι σύγχρονοι που ανέπτυξαν μια σαφή ιδέα του εποικοδομητισμού όπως αυτός εφαρμόζεται στην τάξη και στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών, ήταν ο Jean Piaget , o John Dewey και ο Lev . S . Vygotsky .

Ο εποικοδομητισμός ισχυρίζεται ότι όλα τα ερεθίσματα ερμηνεύονται με βάση τις προηγούμενες γνώσεις και ιδέες μας. Η μάθηση είναι μια εσωτερική διαδικασία που επηρεάζει συνολικά την προσωπικότητα του ανθρώπου. Η μάθηση δεν καταλήγει απαραίτητα σε εξωστρεφείς αντιδράσεις και ως τέτοια, δεν μπορεί κανείς να παρατηρήσει εάν έχει συμβεί σε κάποιο άνθρωπο. Η μάθηση είναι επίσης μια ενεργή, εποικοδομητική διαδικασία, όπου ο μαθητευόμενος παίζει ζωτικό ρόλο. Τα ανθρώπινα όντα δε μαθαίνουν ως παθητικά αντικείμενα τα οποία εκτίθενται σε μια εξωτερική πηγή ερεθισμάτων, αλλά αντί αυτού, ενεργά κάνουν τις δικές τους επιλογές, δίνουν τις δικές τους ερμηνείες και προσαρμόζουν τα ερεθίσματα στο δικό τους σύστημα.

Ο εποικοδομητισμός επικεντρώνεται στις διανοητικές διεργασίες, αλλά προχωράει περισσότερο από το να πει ότι αυτές είναι ερμηνευτικές και οργανωτικές. Οι εποικοδομητιστές πιστεύουν ότι, όταν μαθαίνουμε, δομούμε τη δική μας υποκειμενική γνώση. Αυτό συμβαίνει σε αλληλεπίδραση μεταξύ των επιρροών που κανείς δέχεται και του τι κάνει αυτές τις επιρροές.

Ως ΕΔΣ ορίζονται τα συστήματα λογισμικού που περιέχουν μοντέλα εκπαιδευτικού περιεχομένου, τα οποία καθορίζουν το τι θα διδαχθεί, καθώς επίσης και διδακτικές στρατηγικές, οι οποίες καθορίζουν τον τρόπο διδασκαλίας (Wenger, 1987; Ohlsson 1987).